Mur był zbudowany z dużych okrągłych kamieni
pokrytych sinawymi porostami i kończył się dokładnie na równi z czubkiem
głowy chłopca. Żeby zobaczyć, co jest po drugiej stronie, maluch musiał
wspiąć się na palce. Przed nim ścieliła się tylko szarość i mgła. Tu,
gdzie teraz stał, równie dobrze mógł być koniec świata, ale przecież
doskonale wiedział, że jest odwrotnie: za murem świat się dopiero
zaczynał. Ów wielki świat, jaki rozciąga się poza granicami ogrodu.
Przez całe lato kusiło chłopca, żeby go odkryć.
Dwukrotnie próbował wdrapać się na mur i dwukrotnie
ręka zsunęła się z chropowatych kamieni, a on upadł do tyłu w wilgotną
trawę.
Nie poddawał się jednak i za trzecim razem dopiął swego.
Wziął głęboki wdech, podciągnął się na rękach, wczepił się w zimne kamienie i znalazł się na szczycie.
Było to dla niego nie lada osiągnięcie - ma niecałe
sześć lat i oto po raz pierwszy w życiu przechodzi przez mur. Przez
chwilę siedział na krawędzi niby król na tronie.
Świat po drugiej stronie był wielki i bezkresny, ale
przy tym szary i niewyraźny. Mgła, jaka tego popołudnia zasnuła wyspę,
nie pozwalała wiele zobaczyć, lecz u podnóża muru chłopiec widział
niewielką łączkę porośniętą żółtobrunatną trawą. Kawałek dalej rysowały
się niskie krzaki jałowca i wystające z ziemi omszałe kamienie. Grunt
okazał się równie płaski jak w ogrodzie za jego plecami, a jednak
wszystko wydawało się znacznie dziksze; obce i kuszące.
Chłopiec oparł prawą stopę na tkwiącym w ziemi głazie
i zszedł na łąkę za murem. Po raz pierwszy w życiu znalazł się sam poza
obrębem ogrodu i nikt nie wiedział, gdzie jest. Tego dnia jego mama
pojechała poza wyspę. Dziadek chwilę wcześniej poszedł nad morze, a
babcia spała, kiedy wkładał sandały i wymykał się z domu.
Mógł robić, co chciał. Zaczęła się przygoda.
Zdjął rękę z kamieni muru i zrobił krok w dziką
trawę. Była rzadka, łatwo się przez nią szło. Posunął się jeszcze
kawałek do przodu, a świat przed nim powoli stawał się wyraźniejszy.
Chłopiec zobaczył, że krzaki jałowca nabierają konturów, i ruszył w ich
stronę.
Miękka ziemia tłumiła wszystkie odgłosy, jego kroki
odzywały się tylko cichym szelestem w trawie. Nawet gdy podskakiwał na
obydwu nogach i mocno tupał, słychać było jedynie głuche dudnienie,
kiedy zaś podnosił stopy, trawa natychmiast się prostowała, a jego ślady
znikały.
Pokonał w ten sposób kilka metrów: Hop, bum. Hop, bum.
Wszedłszy za łąką między wysokie jałowce, przestał skakać. Odetchnął chłodnym powietrzem i rozejrzał się wkoło.
Kiedy skakał po trawie, unosząca się przed nim mgła
cicho podkradła się do niego od tyłu. Kamienny mur na skraju łąki
rozmazał się w oparach, a ciemnobrązowy domek zupełnie zniknął.
Przez chwilę chłopiec zastanawiał się, czy nie
zawrócić, pójść z powrotem przez łąkę i wdrapać się na mur. Nie miał
zegarka i nazwy godzin nic mu nie mówiły, ale niebo nad jego głową było
teraz ciemnoszare, a powietrze dookoła zrobiło się jeszcze chłodniejsze.
Wiedział, że dzień ma się ku końcowi i wkrótce nadejdzie noc.
Chciał przejść po miękkiej ziemi jeszcze tylko
kawałek. Wiedział przecież, gdzie jest: dom, w którym śpi jego babcia,
został z tyłu, chociaż teraz on stracił go z oczu. Ruszył ku niewyraźnej
ścianie mgły - dało się ją zobaczyć, ale nie uchwycić: wciąż odsuwała
się w magiczny sposób, jakby się z nim drocząc.
Chłopiec stanął. Wstrzymał oddech.
Świat dookoła zastygł w zupełnej ciszy, on jednak poczuł nagle, że nie jest sam.
Czyżby usłyszał we mgle jakiś odgłos?
Odwrócił się. Za sobą nie widział już łąki z murem,
tylko trawę i jałowce. Krzaki wokół niego stały nieruchomo i wiedział,
że nie są żywe - w każdym razie nie tak samo żywe, jak on - a mimo to
nie mógł przestać myśleć o tym, że są bardzo duże. Otaczały go ich
milczące czarne sylwetki i, kto wie, czy nie przysuwały się bliżej,
kiedy nie patrzył.
Odwrócił się znowu i zobaczył kolejne jałowce. Jałowce i mgłę.
Nie wiedział już, z której strony został letni domek,
ale strach i poczucie osamotnienia kazały mu ruszyć z miejsca. Zacisnął
pięści i puścił się biegiem przez pustkowie, chciał odnaleźć kamienny
mur i ogród za nim, ale widział tylko trawę i jałowce. W końcu nie
widział już nawet tego: świat przysłoniły łzy.
Chłopiec stanął, wziął głęboki wdech, a łzy przestały
płynąć. We mgle nadal widział jałowce, lecz teraz jeden z nich miał dwa
grube pnie. Nagle malec zobaczył, że krzak się rusza.
To człowiek.
Jakiś pan.
Wyłonił się z szarej mgły i stanął w odległości
zaledwie dziesięciu kroków od niego. Był wysoki i barczysty, miał na
sobie bure ubranie i ciężkie kalosze. Zauważył go. Stał nieruchomo w
trawie i patrzył. Na czoło naciągną czarną czapkę, przy czym wyglądał
staro, choć jeszcze nie tak staro, jak dziadek.
Chłopiec nie drgnął. Nie znał mężczyzny, a mama
mówiła, że obcych należy się strzec. Teraz jednak przynajmniej nie był
już we mgle sam z jałowcami. Zawsze może się odwrócić i uciec, gdyby ten
pan okazał się niemiły.
- Cześć - odezwał się mężczyzna cicho. Oddychał ciężko, jakby przyszedł we mgle z bardzo daleka albo szybko biegł.
Chłopiec nie odpowiedział.
Mężczyzna szybko obejrzał się za siebie. Potem znów popatrzył na niego i bez uśmiechu spytał:
- Jesteś sam?
Chłopiec w milczeniu pokiwał głową.
- Zgubiłeś się?
- Chyba tak - odparł.
- Nie bój się... Znam alvaret jak własną kieszeń - mężczyzna zrobił krok w jego stronę. - Jak masz na imię?
- Jens - odrzekł chłopiec.
- A dalej?
- Jens Davidsson.
- Dobrze - nieznajomy skinął głową, a po krótkim wahaniu dodał: - Ja mam na imię Nils.
- A dalej? - spytał Jens.
Trochę przypominało to grę. Mężczyzna zaśmiał się krótko.
- Nazywam się Nils Kant - odparł i zrobił jeszcze jeden krok do przodu.
Jens stał nieruchomo, przestał rozglądać się dookoła.
We mgle była tylko trawa, kamienie i krzaki. No i ten nieznajomy pan,
Nils Kant, który teraz zaczął się do niego uśmiechać, jakby już byli
przyjaciółmi.
Mgła ich obległa , było zupełnie cicho. Nawet ptaki nie śpiewały.
- Nie bój się - powiedział Nils Kant i wyciągnął rękę.
Stali teraz bardzo blisko siebie.
Jens pomyślał, że Nils Kant ma największe dłonie, jakie w życiu widział, i zrozumiał, że już za późno na ucieczkę.
11
Julia patrzyła na grób Nilsa Kanta, ostatni w długim
szeregu pod zachodnim murem cmentarza w Marnäs. Na kamieniu widniało
wyryte nazwisko NILS KANT oraz daty: 1925-1963. Niski i
bezpretensjonalny nagrobek ze zwykłego wapienia - prawdopodobnie
pochodzący z kamieniołomu w Stenvik, może nawet wyciosany przez Ernsta
Adolfssona - miał ponad trzydzieści lat i od góry stopniowo pokrywały go
białe plamy porostów.
Na grobie rosła tylko pożółkła trawa, żadnych kwiatów.
Julia zastanawiała się, dlaczego, kiedy Jens
przepadł, nikt nie wysunął podejrzeń pod adresem Nilsa Kanta. Zamiast
wyjaśnienia Gerlof przysłał ją tu, na opustoszały cmentarz pod Marnäs - i
oto przekonała się na własne oczy, że Nils Kant nie mógł mieć nic
wspólnego ze zniknięciem jej syna. W tysiąc dziewięćset siedemdziesiątym
drugim Nils prawie dziesięć lat już nie żył. Odpowiedź została wyryta w
kamieniu.
Aha. Czyli kolejny ślepy zaułek.
Dwa metry dalej stał następny nagrobek: również z
wapienia, ale wyższy i szerszy. Na nim zostało wyryte: KARL-EINAR
ANDERSSON 1889-1935 i VERA ANDERSSON Z D. KANT 1897-1972. Poniżej,
mniejszymi literami, było wypisane jeszcze jedno nazwisko: AXEL TEODOR
KANT 1929-1936. To młodszy brat Nilsa Kanta, ten, który utonął w wodach
cieśniny i jego ciała nie odnaleziono.
Julia właśnie miała odwrócić się na pięcie, kiedy
zobaczyła, że za nagrobkiem Nilsa Kanta coś trzepocze. Podeszła bliżej i
nachyliła się.
Wiatr delikatnie poruszał białą kopertą wsuniętą między łodygi wyschniętych róż.
Uznała, że kwiaty muszą leżeć za nagrobkiem raczej
niedługo, skoro kruche, ciemnoczerwone płatki nadal się trzymają. Biorąc
do ręki kopertę, poczuła, że papier jest wilgotny. Jeśli kiedyś było
coś na niej napisane, atrament zmyły deszcze.
Julia obejrzała się za siebie. Na cmentarzu nadal
nikt się nie pojawił. Około pięćdziesiąt metrów dalej wznosił się biały
kościół Marnäs, ale kiedy chwilę wcześniej Julia próbowała otworzyć
drzwi, były zamknięte, a za małymi oknami panował zupełny spokój.
Szybkim ruchem schowała kopertę do kieszeni płaszcza, po czym odwróciła się do nagrobka plecami.
Poszła znów na grób swojej matki, zdjęła z niego
żółty liść brzozy, który wiatr zdążył przynieść przez tę krótką chwilę,
kiedy jej nie było, i pochyliła się, aby sprawdzić, czy świeczka w
latarence nadal się pali. Paliła się.
Potem wróciła do samochodu, żeby podjechać niecały kilometr do centrum Marnäs.
